عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول گفت: خانه تاریخی "خلج قصاب" دزفول که جزو آثار ثبت شده ملی است سال‌ها است که بدون توجه و برنامه خاصی، بلا استفاده و مرمت نشده رها شده و در معرض فرسودگی است.

نجمه مورث‌نوری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه خوزستان، اظهار کرد: بافت قدیم شهر دزفول یکی از آثار بی‌بدیل در فضای معماری شهری است. در دوران گذشته در تزیینات بناها به شیوه‌های مختلف و در قسمت‌های مختلف یک بنا از آجر با تزیینات مخصوص آن قسمت به کار برده شده که زیبایی خاصی به بناهای قدیمی شهر داده است. اکثر بناهای این بافت آجری بوده و به همین دلیل این شهر به موزه‌ی آجری ایران نیز شهرت دارد.

او ادامه داد: در گذر از این بافت تاریخی خانه قدیمی "خلج قصاب" به چشم می‌خورد. این سازه ارزشمند در محله قلعه و کوچه مجدیان در بین زنجیره‌ای از خانه‌های زیبا و باشکوهی چون تیزنو، شایگان، باییز و کوهی‌نژاد و در کنار بافت بازار قدیم واقع بوده و از طریق گذر معزی با مسجد بازار و سایر عناصر کهن شهری در ارتباط مطلوب بوده است. با توجه به خصوصیات و شیوه معماری آن، قدمت این بنا به اوایل دوره قاجار یعنی حدود 200 سال پیش می‌رسد.

مورث‌نوری خاطرنشان کرد: خانه تاریخی خلج قصاب با توجه به دارا بودن ارزش‌های معماری سنتی و اصیل در تاریخ 17 اسفند 81 به شماره 7589 به ثبت ملی رسید و مالکیت آن ورثه‌ای و به صورت خصوصی است.

این دوستدار میراث فرهنگی درباره خصوصیات این خانه تاریخی توضیح داد: تزیینات زیبای بنا به صورت آجرکاری، خون‌چینی در دو نوع خون‌چینی الحاقی و خون‌چینی شالوده‌ای در قسمت کتیبه جبهه جنوبی و نیز سطح جانبی حیاط مرکزی به چشم می‌خورد. رگ‌چینی به صورت تزیینی و ساده و دیواره یا جان پناه پشت بام به صورت مشبک آجری است. گچ‌بری و تُنک‌بری در اتاق واقع در جبهه شرقی بنا قرار دارد و شومینه دیواری که در آن هنر گچ‌بری و تُنک‌بری به کار رفته است.

وی افزود: این بنا با مساحتی حدود 270 متر دارای مشخصاتی همانند حیاط مرکزی شمالی جنوبی و ساخت‌وساز در جبهه شمالی جنوبی و شرقی است. مصالح به کار رفته در آن شامل آجر، خشت، ملات گل، کاه‌گل، آهک، گچ و ساروج است. همچنین سازه بنا از خشت و سطوح بیرونی، نما و کف‌ آن آجری و پوشش بام از کاه‌گل است.


مورث‌نوری یادآوری کرد: این بنا از دیرباز مسکونی بوده و از جمله خصوصیات بارز آن وجود ایوان رفیع و عریض است که به صورت طاق و تویزه اجرا شده است. از دیگر خصوصیات بارز این بنا که در برخی دیگر از این بناها وجود دارد حیاط دو طبقه آن است. حیاط پایین را به صورت حیاط و بالایی را به صورت صحن بالا می‌شناختند.

به گفته عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول، سازه این بنا سالم و قابل نگه‌داری و مرمت اساسی است ولی تاکنون هیچ گونه برنامه مرمت خاصی روی آن صورت نگرفته و خالی از سکنه رها شده است. به دلیل این که زندگی در این سازه وجود ندارد سبب شده که آسیب‌دیدگی و تخریب بیشتری را برای بنا در پی داشته باشد.

او اضافه کرد: در برخی قسمت‌ها ترک‌هایی در آن به وجود آمده که ادامه آن به کلیت بنا آسیب جدی می‌رساند. نکته جالب توجه بنا، ابعاد و تناسب نسبتا بزرگ در آن به خصوص ایوان بزرگ و اتاق همجوار با آن است که عظمت و بزرگی خاصی به بنا بخشیده است.

این دوستدار میراث فرهنگی بیان کرد: متاسفانه در دوران جنگ تحمیلی بر اثر موج انفجارات در سال 66-67 دیواره جنوبی ضلع جنوبی آن آسیب دید و پس از آن تعمیر مختصر شد. در چوبی اصلی آن در حال حاضر وجود ندارد و جای خود را به یک در فلزی نامناسب داده است.

مورث‌نوری گفت: این سازه که یکی از شاهکارهای معماری در جنوب کشور است به رغم ارزش‌های بی‌نظیری که دارد در صورت نبود توجه به معماری و قدمت تاریخی ارزشمند بنا و آثار تاریخی همجوار آن دچار فرسودگی و تخریب بیشتر خواهد شد.

وی افزود: با توجه به اهمیت خانه خلج قصاب که جزو آثار ثبت ملی شده به شمار می‌رود و موقعیت خاص آن که نه تنها یکی از قدیمی‌ترین خانه‌های بافت کهن دزفول بلکه جزو قدیمی‌ترین خانه‌های ایرانی موجود به شمار می‌رود و علاوه بر آن همجواری با گذر معزی و بازار تاریخی شهر دزفول بر ارزش‌های آن می‌افزاید می‌توان با مشارکت بخش خصوصی و اداره میراث فرهنگی برنامه‌ریزی‌هایی برای مرمت، بازسازی و بهسازی آن انجام داد تا به شایستگی از ظرفیت‌های آن استفاده شود.

عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول خاطرنشان کرد: محور تاریخی، فرهنگی و گردشگری که خانه خلج قصاب در آن قرار گرفته این ظرفیت را دارد که با مرمت و بهسازی و معرفی صحیح استفاده مناسبی از آثار موجود در آن صورت گیرد تا علاوه بر حفظ هویت بافت تاریخی دزفول از جنبه‌های اقتصادی و رونق صنعت گردشگری استان خوزستان موثر باشد، از این رو حمایت از مرمت این بنای تاریخی نیازمند توجه ویژه برنامه‌ریزان حفاظت آثار تاریخی کشور و متولیان توسعه گردشگری کشور است.